Орлов Владимир - Вова Цымерман (На Белорусском Языке)
Уладзiмiр Арлоў
Вова Цымерман
Блаславёны, хто мае на свеце дом, у якiм прамовiў першае слова, навучыўся
хадзiць пад стол, а потым датупаў да ганка, бразнуўся з яго i, румзаючы ад
страху ды болю, папоўз на збiтых каленках да веснiцаў.
Тое месца, дзе стаяў некалi наш скарбовы драўляны полацкi дом, ужо даўно
занятае прысадзiстым бетонавым кубiкам Палаца культуры завода шкловалакна.
Часам я заходжу ў ненавiсную мне спаруду, блукаю па яе пустых калiдорах i
спрабую ўявiць, дзе што месцiлася ў тыя гады, калi паляцеў у космас Юры
Гагарын i нашую вулiцу назвалi ягоным iмем.
Сам дом быў, здаецца, там, дзе сёння шатня, "шпакоўня", - акурат на месцы
цяперашняй прыбiральнi, а пад падлогаю глядзельнае залi, магчыма, ацалела
жменька попелу з таго раскладзенага пад маёй улюбёнай папяроўкаю вогнiшча, дзе
мы некалi спалiлi, папярэдне выкалаўшы яму вочы, партрэт Iосiфа Вiсарыёнавiча
Сталiна. Тады мне было дзевяць гадоў, а Вову Цымерману, што разам з намi браў
удзел у карнай акцыi, - на паўтара меней, але гэты рослы мурлаты хлопчык з
падобнымi да двух мячыкаў ружовымi шчокамi мог лёгка адужаць любога з нас.
Статыстыка сведчыць, што ў 1885 годзе з кожнае сотнi палачанаў габрэямi
было шэсцьдзесят шэсць, а на пачатку XX стагоддзя - роўна палова. У гады майго
дзяцiнства агульныя лiчбы, вiдавочна, змянiлiся, але нашага раёна гэта нiяк не
датычыла. Вакол нас жылi Шэфы i Гофеншэферы, Лiўшыцы i Эпштэйны, Рафайловiчы,
Сралiовiчы i Герцыковiчы, трохi далей - Берманты, Бернштэйны, Кацы, Кацманы i
Кацнельсоны. Дзякуючы сваiм пазнейшым гiстарычным росшукам я заўважыў, што
некаторыя прадстаўнiкi гэтых слаўных фамiлiй упарта захоўвалi вернасць
прафесiям продкаў. Абодва дарослыя Сралiовiчы, напрыклад, працавалi ў
гарадской друкарнi - праўда, не гаспадарамi, як iхнi дзед, а ўсяго толькi
метранпажамi з вечна чорнымi ад волава i фарбы пальцамi. Бермант i Бернштэйн,
гэтаксама як iх сваякi перад "вялiкiм кастрычнiкам", жывiлiся з фатаграфii.
Чым займалiся сто гадоў таму Герцыковiчы, я не даведаўся, аднак сын
старога Залмана Айзiк, што працаваў завучам нашае школы, меў бясспрэчныя
заслугi ў змаганнi з шыкоўнай фрызурай будучага беларускага лiтаратара Вiнцэся
Мудрова, а пляменнiк Айзiка Залманавiча Аркаша Кацман кiраваў пазней
папулярнай секцыяй аэробiкi. Пасля агульных заняткаў ён зазвычай пакiдаў у
зацiшнай спартовай залi адну са сваiх выхаванак, каб яшчэ з паўгадзiны
пазаймацца iндывiдуальна, а потым прыходзiў я, мы рэзалiся ў пiнг-понг, i я
прапаноўваў Аркашу трохi адрэдагаваць назву секцыi, дадаўшы перад "б" лiтару
"е". Гуляючы са мной развiтальную партыю напярэдаднi ад'езду ў Лос-Анджэлес,
Аркаша Кацман прамовiў сакраментальную фразу: "Не пойму я никак, Володя,
почему ты вырос среди евреев, а никак приличную квартиру не получишь".
Але гэта прычынiлася праз шмат гадоў пасля дзяцiнства, а ў той малечы час,
жывучы сярод суседзяў, якiх спрэс звалi Хаiмамi, Абрамамi, Iзраiлямi ды
Мойшамi, я ад душы здзiўляўся, што ў майго таты такое нетутэйшае iмя -
Аляксей.
Дом маiх бацькоў на вулiцы першага касманаўта атачалi будынкi розных
установаў, дзе пасля шасцi заставалiся толькi вартаўнiкi i вахцёры, а таму
ўвечары ў нас было пустэльна i цiха. Затое за нашым гародам пачыналiся ажно
тры густа населеныя вулiцы з парадкавымi нумарамi пад агульнаю назваю Рабочая.
Каб там жылi калi-небудзь нейкiя рабочыя, я не памятаю. Там жылi габрэi, i
гэтыя вулiцы, прынамсi, старэйшая частка iхняга жыхарства, гаварылi на iдыш.
У цёплыя летнiя адвячоркi гас
